Internationale studenten slachtoffer van huurfraude

“Kun je mij helpen? Ik denk dat ik ben opgelicht.” Als Katja me een bericht stuurt op Facebook Messenger weet ik al hoe laat het is. Het scamseizoen is weer geopend. In groepen voor huisvesting op dit social media platform vallen studenten in toenemende mate ten prooi aan oplichters. Het probleem speelt al jarenlang.

Katja is niet de eerste die aan de bel trekt. De afgelopen periode werden weer tientallen studenten van vooral Wageningen University en soms ook de Christelijke Hogeschool Ede de dupe van huurfraude. Het gebeurt door het jaar heen, maar piekt rond de Algemene Introductie Dagen voor studenten die in augustus of februari aan hun studie of een uitwisseling beginnen. Onder hen ook veel internationale studenten die nog geen kamer hebben gevonden. Als de tijd dringt neemt de wanhoop toe, en daarmee de kwetsbaarheid om te worden opgelicht.

Katja komt uit Tsjechië en is hier voor een uitwisseling van vier maanden in het kader van het Erasmus-programma. In de Facebook-groep Wageningen Student Housing plaatst ze een oproep. “Ik zoek een kamer voor maximaal € 450. Als je iets weet of hebt, laat het me weten!” schrijft ze. Al snel wordt ze benaderd door ene Dan E. “Zoek je nog een appartement in Wageningen?” vraagt hij haar in een PM. Als Katja daar bevestigend op antwoordt schrijft hij: “Wat is je Whatsapp-nummer? Dan kan mijn huisbaas je de details sturen.” Nietsvermoedend geeft Katja haar nummer af.

Ze heeft dan nog maar enkele dagen om een kamer te vinden en is maar wat blij dat Dan op de valreep iets voor haar heeft. Dezelfde dag nog ontvangt ze een huurovereenkomst van ene Roy A. die zich introduceert als de huisbaas. Het betreft een kamer aan de Irenestraat in Wageningen, die Roy blijkbaar vanaf een adres in Parijs verhuurt. Katja vult haar geboortedatum, paspoortnummer en andere persoonlijke gegevens in en ondertekent en retourneert de huurovereenkomst.

Dan reageert niet meer op haar appjes. De regen komt inmiddels met bakken uit de hemel. Ze realiseert zich dat ze is opgelicht.

Als ze bij haar kamer aan de Irenestraat in Wageningen arriveert, wacht haar een onaangename verrassing. In het pand boven Bakkerij Stroop wonen wel studenten, maar zij weten van niets. Dan, met wie ze een afspraak had om de sleutels in ontvangst te nemen, is nergens te bekennen. Als ze hem belt, neemt hij niet op. Als ze appt, reageert hij niet. Ze realiseert zich dat ze is opgelicht. De regen komt inmiddels met bakken uit de hemel. Gelukkig kan ze bij een kennis terecht die haar een nachtje op de bank laat slapen, al kan ze daar niet blijven.

Heb je zijn profiel gecheckt?

Samen met Katja loop ik door haar correspondentie met de scammer. “Heb je zijn profiel gecheckt?” vraag ik. “Is je daarin iets opgevallen?” Het profiel van Dan oogt lieflijk. Een roze roos als profielfoto, in de banner een meisje die een golden retriever knuffelt. Katja heeft toevallig ook een golden retriever, het sprak haar meteen aan. Verder plaatjes die de indruk moeten wekken dat Dan een reislustig type is, maar het is een hutjemutje – een Hollandse gracht, een vuurtoren, een Oosteuropees aandoend flatgebouw, een schilderij. Het patroon is niet logisch. Als ik enkele foto’s in Google Image Search zet wordt meteen duidelijk dat de foto’s gewoon van internet zijn geplukt. Dans vrienden zijn niet zichtbaar.

Als we op Dans timeline helemaal naar beneden scrollen, naar zijn allereerste bericht op Facebook, duikt opeens toch een persoonlijke foto op. Drie Afrikaanse jongens kijken in de camera. Het bijschrift: “Geloof in jezelf! Heb geloof in je eigen vaardigheden! Zonder een bescheiden en redelijk vertrouwen in je eigen krachten kun je niet succesvol of gelukkig worden.” Ook scammers hebben zo hun inspiratiememes.

Hier introduceert onze Dan zich als Raji, met een in Nigeria veel voorkomende achternaam. “Zie je dat zijn originele naam ook in de url van het profiel staat?” vraag ik Katja. “Toen hij begon met scammen heeft hij zijn profielnaam wel veranderd, maar de naam waarmee hij zich bij Facebook registreerde niet. Een beginnersfout.” Raji blijkt een leerling van het Government College in Ibadan, Nigeria, te zijn. Dat is een kostschool (middelbaar onderwijs) voor jongens uit de Nigeriaanse elite. In het curriculum staan cursussen in onder meer “creatief denken, problemen oplossen en effectief schrijven.” Nuttige vaardigheden voor wie als scammer wil bijklussen.

Het is goed mogelijk dat de vermeende huisbaas Roy A. gewoon een klasgenootje of familielid van Raji O. is. Katja ontving de huuroverkomst, opgesteld in het Engels, razendsnel. Ze maakte € 450 over naar een banknummer in Litouwen. “Denk je dat ik mijn geld nog terug kan krijgen? Zal ik naar de politie gaan om aangifte te doen?” vraagt ze. “Dat is kansloos,” zeg ik. “Je bank kan het geld niet terughalen, en voor de politie is het geen prioriteit.”

Komt voor de bakker, maar niet heus

Navraag bij Bakkerij Stroop leert dat Katja niet de enige is. Marina, een Nederlandse studente uit Ede, krijgt op hetzelfde adres aan de Irenestraat een appartement aangeboden. Deze keer door ene Claas P. die haar een setje foto’s stuurt. “Ik heb je contactgegevens van een ex-huurder die zei dat je een appartement in Wageningen zoekt,” appt Claas vanaf een Nederlands 06-nummer. Hij zegt dat hij Nederlander is, maar spreekt alleen Engels. Hij biedt Marina een volledig gemeubileerde studio van 35m2 aan voor een huurprijs van € 600 per maand en een borg van € 550.

Claas blijkt een uiterst wendbaar type. “Ik heb ook nog een kamer van € 250 aan de Van het Hoffstraat,” zegt hij.

Als Marina aangeeft dat dit boven haar budget is en ze maximaal € 250 per maand kan betalen, blijkt Claas een uiterst wendbaar type. “Ik heb ook nog een kamer van € 250 aan de Van het Hoffstraat,” zegt hij. “Die is 30 m2, ook volledig gemeubileerd en inclusief GWE.” Per direct beschikbaar, maar kan ook vanaf een latere datum.” En meteen to-the-point: “Hoe ga je het geld overmaken?”

Marina wordt achterdochtig en neemt contact op met Bakkerij Stroop. “We hebben geen appartementen,” zegt eigenaresse Sandra Stroop, “alleen studentenkamers, en als er een kamer vrij komt laten onze huurders dat weten.” Als ik haar de foto’s doorstuur die de scammer heeft gebruikt, bevestigt ze dat deze niet van haar ruimtes zijn. Ze zien er buitenlands uit. Vaak is dat te zien aan details, zoals afwijkende radiatoren of stopcontacten. Als ik het mobiele nummer van de scammer vanaf een anoniem account bel, schakelt het meteen door naar een Vlaams gesproken voicemaildienst waar geen bericht op kan worden achtergelaten. De provider: Cheaty Mobile, vrij vertaald: de telecomprovider voor oplichters. Hoe cynisch.

Als Claas een dag later appt of Marina nog belangstelling heeft voor de kamer aan de Van het Hoffstraat, tip ik haar om het spel nog even mee te spelen. Ze beantwoordt de vragen die hij haar appt over roken, drinken en feesten – bedoeld om haar vertrouwen te winnen – en levert verzonnen persoonsgegevens aan voor het huurcontract. Ze ontvangt dat prompt, maar de scammer is iets te gretig. Bij het kruisje waar Marina kan tekenen staat nog de naam van de vorige gedupeerde. Als ze Claas om bewijs van zijn identiteit vraagt, ontvangt ze het gescande paspoort van een 26-jarige Duitser. De echte Claas P. blijkt een student uit Maastricht te zijn die in september 2021 zelf werd opgelicht toen hij voor het huren van een appartement zijn ID doorstuurde. De scammer die hem dupeerde gebruikte ook weer het paspoort van een ander slachtoffer. “Het is een sneeuwbaleffect,” zegt Claas.

Een populair adres van de Woningstichting

Ik spreek ook met Alice, een Italiaanse studente uit Bologna. In de populaire Facebook-groep Wageningen Student Plaza is zij opgelicht met een adres aan de Veerstraat. “Ik had beter moet opletten voordat ik het geld stuurde,” zei ze. “Maar ik was wanhopig dat ik nog geen kamer had gevonden en was daardoor niet scherp genoeg.”

De Veerstraat betreft een sociale huurwoning van De Woningstichting in Wageningen. In mei 2020 werd de Braziliaanse student Thiago al eens met dit adres opgelicht door ene Annie S. Ze gebruikte hiervoor foto’s van een in Amerikaanse stijl ingericht appartement dat ook in huisvestingsgroepen in Maastricht, Galway, Portsmouth en Madrid werd aangeboden. Op social news platform Reddit deden twee Franse studenten in voorjaar 2017 ook hun relaas. Het adres aan de Veerstraat is dus al jaren in omloop. Woonconsulent Jacqueline Annema van De Woningstichting reageert verbaasd. “Het is de eerste keer dat ik hiervan hoor. Nee, we hebben geen andere meldingen ontvangen.”

Aangifte tegen twee scammers

Luana, een andere Italiaanse, mailt me haar aangifte bij de politie in Wageningen. Zij is opgelicht door Audrey B. en haar kompaan Mariana Q. Het betreft een kamer aan de Dijkstraat in Wageningen met een huur van € 450 per maand en een borg van € 650. Mariana was vanwege haar werk toevallig niet in Wageningen en zou de verhuur op afstand regelen. Een bekende scammerstruc. De sleutel zou worden overhandigd door een Franse studente die al op het adres zou wonen. Luana zond de huurovereenkomst eenzijdig getekend terug en maakte twee maanden huur + de borg, in totaal € 1.550 over naar een IBAN in het Verenigd Koninkrijk. Bij aankomst op het adres realiseerde ze zich dat het misse boel was. Een bewoner van het studentenhuis bevestigt bij navraag dat het adres meermaals door scammers is misbruikt, in de afgelopen vier maanden al zeker drie keer.

Cédric uit Spanje werkt als trainee bij FrieslandCampina R&D. Hij is door dezelfde Audrey B. en Mariana Q. opgelicht, maar de ‘aangever’ was deze keer ene Brad. Hij ontving foto’s en een filmpje vanaf een Facebook-profiel in Wageningen-Hoog over een appartement aan het Nieuwe Kanaal aan de westkant van Wageningen, een nieuwbouwcomplex van studentenhuisvester Idealis. In het filmpje wordt met een blik uit het raam meteen duidelijk dat de omgeving niet matcht met de situatie ter plekke. Voor internationale studenten die Wageningen niet kennen is dit onmogelijk te herkennen, zelfs als je Google Streetview gebruikt. De eigenaar zou de sleutels opsturen, wat niet gangbaar is. Als ik het Facebook-profiel check blijkt Brad eigenlijk Joseph W. te heten en in Ghana te wonen, net als Nigeria een notoir scammersland.

De huisbaas die het huurcontract mailt – Roy A. – kennen we uit het verhaal van Katja. Een zoekactie op Facebook laat zien dat Audrey B. hetzelfde appartement ook aanbiedt in Reykjavik. Mariana Q. is ook actief in Utrecht en New York.

De in dit verhaal genoemde studenten zijn zelf met hun verhaal gekomen. Ze vormen het topje van de spreekwoordelijke ijsberg. Jaarlijks worden vele honderden Wageningse en Edese studenten opgelicht. Wie zijn die oplichters? Hoe kun je voorkomen dat je ten prooi valt aan een huisvestingsscam? Wat doen de politie, beheerders van huisvestingsgroepen, Facebook en de universiteit eraan? Daarover gaat het in een volgende aflevering.

Dit is het eerste deel uit onze serie over huurfraude in Ede en Wageningen. Lees ook het tweede en derde deel.