Edese Vos
Keolis, de nieuwe vervoerder op de Valleilijn, gaat zonder toiletten rijden. De Provincie Gelderland vindt het inbouwen van wc’s te duur. De ‘Toiletalliantie’ is daar boos over en heeft de gemeente Ede gevraagd om in te grijpen.
De Valleilijn is de treinverbinding tussen Ede-Wageningen en Amersfoort. Hier neemt eind 2023 Keolis het stokje over van Connexxion. In het programma van eisen voor deze tender heeft de Provincie Gelderland geen wc’s opgenomen.
De Toiletalliantie, een samenwerking tussen patiëntenverenigingen, reizigers- en ouderenorganisaties, is daar ontstemd over. “Zo’n 3,5 miljoen Nederlanders kampen met buik- en blaasproblemen. De helft van alle patiënten heeft bij aandrang binnen vijf minuten een toilet nodig. Zonder toilet kunnen zij niet met de trein,” aldus woordvoerder Greetje van Amstel. “In het Bestuursakkoord Toegankelijk OV is vastgelegd dat het openbaar vervoer voor iedereen toegankelijk dient te zijn en dat toiletvoorzieningen daar bij horen. Gelderland is nu de enige provincie in Nederland zonder toiletten in de treinen.”
De enige provincie zonder toiletten
De provincie stelt zich op het standpunt dat de trein wel voor iedereen toegankelijk is, maar dat mensen met hoge nood dan maar moeten uitstappen op een tussenliggend station waar een toiletvoorziening is, en dan een half uur later weer opstappen. Desgevraagd verwijst een woordvoerder naar de ‘Nota van Uitgangspunten’ voor de regionale treindiensten waarin wordt gesteld dat alleen in nieuwe treinstellen toiletten worden geplaatst. De bestaande moeten het zonder doen tot ze worden vervangen. Dat alsnog inbouwen kost een paar miljoen euro en gaat ten koste van drie zit- en acht staplaatsen. “De kwaliteit gaat niet achteruit op de lijn, die handhaven we juist,” zegt de woordvoerder relativerend.
De Toiletalliantie vindt dat argument kul. “Afgesproken is dat bij concessiewisselingen wordt bekeken of toiletten kunnen worden ingebouwd. Dan worden die treinstellen toch helemaal nagekeken en aangepast aan de kleuren van Keolis. Dat lijkt hier niet te gebeuren,” aldus Van Amstel. In een brief aan de gemeente Ede vraagt ze: “Het kan toch niet zo zijn dat potentiële reizigers die afhankelijk zijn van een toilet nog dertien jaar [de concessie van Keolis loopt tot 2036 –red.] buitengesloten worden op de Valleilijn? We roepen daarom wethouder Peter de Pater op om bezwaar te maken en hopen dat de provincie terugkomt op haar besluit.”
Keolis wil niet op de kwestie ingaan omdat de bezwaarprocedure nog loopt en de gunning nog niet definitief is. “Alle informatie die we vrijgeven kan tegen ons worden gebruikt, en dat willen we voorkomen.”
Op het traject rijden nu zeven verschillende treinstellen, waarvan vijf oudere zonder toilet. De twee nieuwste hebben wel een wc. Er kan nog tot 30 mei bezwaar worden gemaakt. De Pater heeft laten weten de situatie “te betreuren” en het wel met de briefschrijvers eens te zijn, maar geen bezwaar aan te zullen tekenen.
Openbaar vervoer onder druk
Het openbaar vervoer in onze regio staat onder druk. Twee weken geleden kondigde de Provincie Gelderland aan dat er 10 procent minder bussen gaan rijden. Gelderland heeft vanaf 2024 elk jaar tientallen miljoenen euro’s te weinig om het huidige wagenpark aan treinen, bussen en haltetaxi’s te laten rijden. Door hoge brandstofkosten en het tegenvallende aantal reizigers na de coronaperiode is het laten rijden van alle bussen en treinen duurder dan in de afgelopen jaren is begroot.
Eind vorig jaar werd bekend dat de Provincie Gelderland de elektrische bussen in Ede wil inwisselen voor diesels omdat die goedkoper in de aanschaf zijn. Een weinig duurzame keuze van gedeputeerde Jan van der Meer van GroenLinks. In de nieuwe dienstregeling die op 11 december 2022 is ingegaan rijden bovendien minder bussen en treinen door het uitgebreide grondgebied van de gemeente Ede. Peter de Pater, wethouder verkeer, is daar niet over te spreken, maar geeft aan dit niet te kunnen veranderen.
De Regio Foodvalley maakt zich hier zorgen over. De Woondeal die de Regio met het Rijk sloot betekent meer woningbouw en dus meer inwoners en verkeersbewegingen. Dan zijn bereikbaarheid en versterking van het openbaar vervoer belangrijke randvoorwaarden. De Regio Foodvalley vindt dat het Rijk meer moet bijdragen. Een goed openbaar vervoer is ook duurzamer en nodig om het autoverkeer terug te dringen.
NASCHRIFT 1 juli 2023: In het coalitieakkoord van het nieuwe college van Gedeputeerde Staten van Gelderland is afgesproken dat in de nieuwe concessies de aanwezigheid van toiletten in elke trein wordt opgenomen. Helaas geldt dat niet voor de Valleilijn omdat deze concessie al is uitgegeven.
NASCHRIFT 20 december 2023: Het is gelukt. Er komen toch toiletten in de treinstellen van Keolis, de nieuwe vervoerder op de Valleilijn. Dat hebben de Provinciale Staten van Gelderland vandaag besloten na een succesvolle lobby van de Toiletalliantie.
Marco te Brömmelstroet
Voorheen betaalde de overheid de dienstregelingsuren (DRU) die nodig zijn om ieder jaar hetzelfde te kunnen rijden ongeacht hoeveel een DRU kost. Hierdoor kon dezelfde lijnen met dezelfde frequentie blijven rijden of ingewisseld worden tegen een gelijkwaardig alternatief.
Nu is de overheid (Rutte en co) van systeem gewisseld: niet de DRU is uitgangspunt maar het geld wat anno 2020 het OV kost mag niet worden verhoogd. Dus de inflatie moet terugverdient worden door opheffen van lijnen of frequenties. Hiermee komen ook banen op de tocht te staan en wordt materieel vroegtijdig afgeschreven.
Tot nu betaalde de provincie Gelderland dit uit eigen zak bij, maar helaas daar komt een eind aan.
Dit kost miljoenen per jaar, alleen dit jaar zou er 12,5 miljoen bij moeten om gelijk met vorig jaar te blijven. Daarom worden er miv december 2023 wel lijnen opgeheven of verminderd.
Als de bekostiging van toiletten in de bestaande trein betaald moet worden uit het OV potje dan zal dit nog meer lijnen kosten. Als de gemeenten Ede en Barneveld (waar de Valleilijn ligt) dit moeten ophoesten dan betekent dit opheffen van de helft van de bussen in die gemeenten.
Ergo enige relativering had ik in dit artikel wel verwacht.
Dank voor je aanvulling. Wat betreft relativering: uit het artikel wordt wel duidelijk dat het een financiële afweging is en dat Provincie en Regio vinden dat het Rijk meer moet bijdragen. Het lastige met deze kwestie is dat door niet te investeren het ov nog meer afkalft, terwijl juist dat ov als duurzamer voor de toekomst wordt gezien en daar vóór corona nog volop op werd ingezet.
Dit klopt helemaal. Met blijven bezuinigen halen we géén succes. In Ede zou eerst een investering gedaan zou moeten worden om alle bussen doordeweeks tussen 06.30 en 10.30 zes keer per uur te laten rijden, en tussen 15.30 en 20.00 uur. Tussen de WUR Wageningen en de Willem Dreeslaan moet een rechtstreekse snelle verbinding komen naar de Albert Heijn XL.
Verder moet het aantal doorfiets-/snelfietsroutes worden uitgebreid na het jaar 2024, waaronder één naar Lunteren vanuit het ziekenhuis en het gemeentehuis. De aanleg van de doorfietsroute van Ede via Bennekom naar Wageningen is een eerste succes.