Edese Vos
Gemeenten in Nederland, waaronder Ede, staan voor een financiële crisis, ook wel ‘het financiële ravijn’ genoemd. Vanaf 2026 dreigen forse tekorten in de begrotingen door wegvallende inkomsten en stijgende kosten.
Tot en met 2025 zijn de financiën van gemeenten nog stabiel dankzij vaste bijdragen van het Rijk, maar daarna vallen deze weg, wat een gat in de begroting van gemeenten zoals Ede achterlaat. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft herhaaldelijk gewaarschuwd voor deze situatie en roept het kabinet op tot structurele oplossingen om het dreigende tekort van drie miljard euro te voorkomen.
Hoe komt dit toch?
Het vorige kabinet besloot het gemeentefonds vanaf 2026 te korten, met de belofte om een nieuw financieringssysteem te ontwikkelen dat gemeenten meer autonomie en financiële stabiliteit zou geven.
Er werd een nieuwe normeringssystematiek ingevoerd, waarbij de groei van het gemeentefonds werd gekoppeld aan de groei van het bruto binnenlands product (BBP). Daarnaast zou er worden gekeken naar mogelijkheden voor een groter eigen belastinggebied voor gemeenten, maar dit is nooit uitgewerkt. De aangekondigde korting vanaf 2026 blijft dus van kracht.
Een blik op de gemeentefondsbegroting laat zien dat gemeenten in 2026 fors minder geld zullen ontvangen, terwijl hun takenpakket gelijk blijft. De VNG publiceerde vandaag een ‘position paper’ waarin de voorgeschiedenis wordt uitgelegd en de gevolgen van dit ‘ravijnjaar’ voor gemeenten wordt besproken. De Tweede Kamer houdt er op dit moment een Rondetafelgesprek over.
Specifieke impact op Ede
Ede ziet zich geconfronteerd met toenemende verantwoordelijkheden, zoals jeugdzorg en Wmo, zonder dat hier voldoende financiële middelen tegenover staan. De toenemende kosten, zonder extra middelen van het Rijk, maken het bijna onmogelijk om een sluitende begroting te presenteren. Ook is de inflatie onvoldoende gecompenseerd.
Als de begroting niet sluitend is, kan de provincie ingrijpen, wat betekent dat Ede minder vrij is in het maken van financiële keuzes. Provinciaal toezicht zou de autonomie van Ede beperken, waardoor de gemeente minder ruimte heeft om snel in te spelen op lokale behoeften.
De situatie dwingt zowel lokale als landelijke politici tot actie. VNG heeft gepleit voor een eerlijke herverdeling van middelen en compensatie voor de extra taken die gemeenten uitvoeren.
Ambitieuze projecten blijven doorgaan
Ondanks de dreigende tekorten blijft de gemeente Ede vasthouden aan haar torenhoge ambities en daar is een deel van de gemeenteraad kritisch over. Hoewel Ede momenteel een goed gevulde reserve heeft, zal er op termijn een ombuigingsoperatie nodig zijn om de financiële huishouding op orde te houden. Het college heeft aangekondigd dat bij de volgende begroting de eerste bezuinigingen zichtbaar zullen zijn.
Ondanks deze uitdagingen blijft Ede vasthouden aan ambitieuze projecten zoals de bouw van een nieuw zwembad, maar het is de vraag of deze plannen op de lange termijn houdbaar zijn met de dreigende financiële tekorten.
Lees ook het artikel ‘De gemeentefinanciën: hoe zitten die eigenlijk in elkaar?‘
Marc van der Woude
Ik heb geen idee hoeveel Ede minder krijgt van het Rijk, wat ik wel weet is dat Ede de afgelopen vijf jaar bijna 55 miljoen geplust heeft, om precies te zijn 10,98 miljoen gemiddeld per jaar. Dat ze in 2022 een nul opgaven en in 2023 een – 1,4 is onwaar. Maar gemeenten mogen hun plussen wegbestemmen.
Vorig jaar maakte de gemeente na correctie een plus van ruim 9 miljoen maar presenteerde een resultaat over 2023 van min 1,4 miljoen, wat overigens niet mag. Het eigen vermogen steeg in 2023 van 170 miljoen naar 179 miljoen. Die min van 1,4 miljoen werd ook gebruikt om de OZB drie procent boven de inflatie te verhogen.
Ondertussen gooit het college het geld met bakken tegelijk over de balk. Wordt vervolgd.
Ik denk dat er genoeg te bezuinigen is op de ingehuurde mensen (die zich als ambtenaar gedragen maar dat dus niet zijn overigens). Per 1.1.2025 alle inhuur stoppen, behalve op de kernsystemen zoals IT. Zul je zien wat dat oplevert. Is de tijd ‘op’ dan wordt er niet gekeken hoe iets efficiënter kan, maar komt er gewoon weer inhuur bij, is mijn indruk. Opruiming houden. Hups.
Ik vraag me af of je met inhuur wegstrepen 30 mln per jaar kan besparen. Daarnaast zijn die mensen toch om een reden ingehuurd? Bijvoorbeeld omdat er op vaste posities niemand reageert? Of opdrachten tijdelijk zijn?
Nee, geen 30 mln. Maar wel heel veel. Hoeveel precies? Ik weet het niet, maar ik loop ze genoeg tegen het lijf, heb ze ook vaak op bezoek gehad. En zinvol? Nee. Veel hoeft niet, komt voort uit beleid wat er niet zou zijn als er geen geld voor (beschikbaar) was. Ook kun je instellen dat, voor je gaat inhuren, eerst eens kijkt of het niet anders kan of efficiënter. Inhuur is vaak de weg van de minste weerstand, in mijn opinie. Het is geen eigen geld he, op het gemeentehuis. Nooit. Je kunt er wel lekker verdienen als je eenmaal in het circuit zit.
Beste Gert,
Hoe kom je aan 30 miljoen, ik kom niet verder dan ca 2,75 miljoen.
Aan de Peppel mankeert niets.