Dit is het stikstofadvies van Ede aan premier Schoof

Het kabinet van premier Schoof moet stevige keuzes maken om de stikstofcrisis te doorbreken. Dat is de kern van het advies dat Regio Foodvalley, met de gemeente Ede als aanjager, aan Den Haag heeft gestuurd. De boodschap: geef gemeenten en boeren de ruimte om lokaal oplossingen te vinden, en ga daar slim en praktisch mee om.

Lees hier het eerdere artikel over de stikstofoplosconferentie.

Wat stelt Ede concreet voor?

Regio Foodvalley wil af van rigide, landelijke regels en pleit voor maatwerk per gebied. Dit zijn de belangrijkste voorstellen, vertaald naar de praktijk:

• Meer ruimte voor boeren om stikstofdoelen te halen: 
  Boeren krijgen een stikstofplafond opgelegd, maar mogen zelf bepalen hoe ze hun uitstoot verminderen. Geen verplichte stalsystemen meer, maar ruimte voor slimme oplossingen zoals betere voerstrategieën of extensivering. Een melkveehouder kan bijvoorbeeld kiezen voor graslandbeheer dat de uitstoot verlaagt, terwijl een ander overstapt op minder eiwitrijk voer om stikstofemissie te beperken.
  
  
• Stikstofreductie slimmer meten en versnellen: 
  Nu ontbreekt een duidelijk overzicht van de al behaalde stikstofreductie. Ede stelt voor om boeren, industrie en andere sectoren beter in kaart te brengen, zodat zichtbaar wordt welke stappen al zijn gezet. Dit kan via onafhankelijke monitoring per gebied. Sinds 2018 is de uitstoot van ammoniak al met 15% gedaald, en de verwachting is dat dit door maatregelen als het beperken van mestuitstoot richting 30% gaat in 2026. Dit moet sneller inzichtelijk worden gemaakt, zodat vergunningverlening kan worden versoepeld.
  
  
• Gebiedsgerichte aanpak in plaats van generieke maatregelen: 
  In plaats van een one-size-fits-all-beleid moeten gemeenten zelf bepalen welke activiteiten waar passen. Bijvoorbeeld: intensieve veehouderij mag in sommige gebieden blijven, maar op andere plekken wordt extensieve landbouw gestimuleerd. Dit voorkomt dat boeren onnodig moeten stoppen en geeft gemeenten flexibiliteit om maatwerk te leveren.
  
  
• Wie wil bouwen, moet bijdragen aan natuurherstel: 
  Nieuwe bouwprojecten kunnen alleen doorgaan als ze ook stikstofruimte creëren, bijvoorbeeld door naast woningbouw ook projecten voor natuurherstel op te zetten. De provincie Gelderland hanteert nu al de eis dat bij extern salderen met veehouderijen 65% van de stikstofreductie naar natuurherstel gaat. Dit principe zou ook toegepast kunnen worden op woningbouwprojecten.
  
  
• Duidelijkheid voor stoppende boeren: 
  Veel boeren stoppen de komende jaren sowieso. In Regio Foodvalley is een groot deel van de veehouders ouder dan 55 zonder opvolger. Ede pleit voor een regeling waarbij deze boeren financieel goed worden ondersteund en hun grond slim wordt ingezet voor natuurherstel of extensieve landbouw, in plaats van dat projectontwikkelaars ermee aan de haal gaan.
  
  
• Geen nodeloze regeldruk, maar praktisch boeren: 
  Minder bureaucratische rompslomp voor boeren en bedrijven, zolang zij meetbare resultaten boeken. Een soort ‘jaarverslag’ per bedrijf moet inzichtelijk maken of doelen worden gehaald. Dit sluit aan bij de succesvolle aanpak in de veehouderij rond antibiotica: zonder extra regelgeving werd hier een forse reductie bereikt doordat boeren zelf verantwoordelijkheid namen. Een vergelijkbare methode kan werken bij stikstofreductie.

Wat betekent dit voor Ede?

De stikstofcrisis raakt Ede direct: het woningbouwprogramma ligt stil, boeren voelen zich klemgezet en natuurgebieden zoals de Veluwe blijven onder druk staan. Dit voorstel moet ervoor zorgen dat er lokaal meer grip komt op de situatie. Het is nu aan premier Schoof en zijn kabinet om te bepalen of ze deze koers willen volgen.

Lees het volledige advies van Regio Foodvalley aan Schoof.