‘College verhoogt lasten vóór inwoners kunnen meepraten’

Bart Omlo, fractievoorzitter van de VVD, is niet te spreken over de programmabegroting van de gemeente Ede. Hij uit stevige kritiek op de manier waarop het college bezuinigingen doorvoert, terwijl belangrijke besluiten al genomen lijken te zijn zonder inbreng van de inwoners.

Hij zet vraagtekens bij de lastenverhogingen en het uitblijven van duidelijke keuzes rond grote projecten zoals het zwembad. Ook reflecteert hij op de rol van politieke partijen binnen het college en hoe zij elkaar lijken te dekken bij beslissingen.

Participatie voor de vorm ondergraaft het vertrouwen

Wat is je voornaamste kritiek op de nieuwe begroting van de gemeente?

“Het college heeft in een eerdere fase al aangegeven dat er bezuinigingen aankomen. Dit proces zou zorgvuldig worden aangepakt, met onder andere een inwonersenquête. Maar nu heeft het college besloten om vooruitlopend op die lastige keuzes toch alvast een aantal forse lastenverhogingen door te voeren. Terwijl er nog geen participatie van inwoners of ondernemers is geweest. Ik vind dat echt een verkeerde gang van zaken.”

Dat lijkt op participatie voor de vorm.

“Precies. Dat ondermijnt het vertrouwen. Als je echt zorgvuldig wilt zijn, had je moeten wachten met die lastenverhogingen totdat je alle input hebt. Inwoners begrijpen heus wel dat er moeilijke keuzes gemaakt moeten worden, maar dit voelt gewoon niet goed.”

Wat is volgens jou het grootste probleem met deze aanpak?

“Het gaat om vertrouwen. Een betrouwbare overheid moet transparant zijn en keuzes goed uitleggen. Dit soort acties versterkt het wantrouwen bij inwoners. Je zegt dat ze mogen meedenken, maar ondertussen hak je de knopen al door. Dat kan echt niet.”

De gemeente stelt de verkeerde financiële prioriteiten

Uit onderzoek van de Edese Vos bleek eerder dat inwoners zich erg storen aan de financiële prioriteiten van de gemeente. Er is wel veel geld voor prestigeprojecten en grote plannen, maar voor kleinere, lokale initiatieven is er weinig beschikbaar. Hoe kijk jij daar tegenaan?

“Ik snap dat sentiment heel goed. Grote projecten zoals het World Food Center of een nieuw zwembad kosten veel geld, en dat wordt niet altijd goed genoeg uitgelegd. De gemeente maakt niet duidelijk waarom ze bepaalde keuzes maakt. Ik vind: als je iets doet, doe het dan goed, of doe het helemaal niet. Doe het in ieder geval niet half-half. Maar nu lijkt het alsof alles tegelijk moet, zonder duidelijke focus. En soms moeten we ook gewoon durven stoppen met ambitieuze plannen, zeker als het financieel krapper wordt.”

Als ik zelf financiële tegenvallers heb en de uitgaven in mijn huishoudboekje moet terugbrengen, dan kijk ik waar ik de grootste slag kan maken met de minste pijn. Dan gaat bijvoorbeeld de auto de deur uit. Dat zou je van de gemeente toch ook mogen verwachten?

“Ja, de gemeente zou zo ook moeten denken: als je kosten moet drukken, kijk dan naar de grote projecten, zoals het zwembad. Dat is een flinke uitgave, en door dat uit te stellen kun je de lasten voor inwoners verlagen.”

Grondrisico’s leggen een claim op de algemene reserve

De grondexploitatie van de gemeente brengt de nodige risico’s met zich mee. Kun je dat uitleggen?

“De omgevingsvisie legt veel druk op de begroting, vooral met betrekking tot woningbouw. Er is een potje gemaakt van zo’n 25 miljoen euro om onder meer grondverwerving voor woningbouw te financieren. Maar dat geld komt uit de algemene reserve. Als je dat geld daarvoor opzij zet, blijft er heel weinig over voor andere belangrijke uitgaven. Het is alsof je je hele spaarpot leegt voor één doel, terwijl er geen ruimte meer is voor onverwachte kosten.”

Waarom wordt er niet méér geluisterd naar inwoners als het gaat om dit soort projecten?

“Dat heeft deels te maken met een gebrek aan participatie en het slecht managen van verwachtingen. Inwoners denken dat ze mee kunnen praten en dat er naar hen geluisterd wordt, maar in de praktijk gebeurt dat vaak niet. Neem de Zeeheldenbuurt: als er met input weinig wordt gedaan, creëert dat frustratie. Nu komt er over de programmabegroting nog wel een enquête, maar het kan zomaar zijn dat de vragen zo geformuleerd worden dat ze de uitkomst sturen. Ik ben heel benieuwd hoe inwoners hierop gaan reageren.”

Oneigenlijke argumenten om parkeertarieven en OZB te verhogen

Denk je dat de lastenverhogingen die nu worden doorgevoerd, gerechtvaardigd zijn?

“Deels wel, maar de manier waarop is niet goed. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over het verhogen van parkeertarieven om ze in lijn te brengen met commerciële parkeergelegenheden. Maar tegelijkertijd wordt een deel van die opbrengst in een mobiliteitspot gestopt, zonder dat duidelijk is wat daarmee gaat gebeuren. Dan gebruik je een non-argument om tarieven te verhogen. Dat vind ik raar.”

Een ander punt waar veel over gesproken wordt, is de OZB-verhoging. Wat is jouw mening daarover?

“De verhoging van de OZB is een makkelijke manier om geld binnen te halen. Maar hier wordt het argument gebruikt dat Ede een lage belastingdruk heeft in vergelijking met omliggende gemeenten. Dat klopt, maar dat betekent niet dat je dus zomaar kunt verhogen. Het zou beter zijn om fundamentele keuzes te maken en misschien sommige grote projecten even on hold te zetten.”

De coalitie bepaalt, ook al is er geen meerderheid voor onder inwoners

Onder inwoners lijkt geen meerderheid te zijn voor grote prestigeprojecten zoals eerder de Food Experience en nu het nieuwe zwembad. Toch komt het elke keer door de raad. Hoe kan dat toch?

“Partijen binnen het college dekken elkaar, vooral bij projecten zoals het zwembad. De coalitie stemde er unaniem voor, terwijl de oppositie aandrong op uitstel voor een integrale afweging. Door afspraken in het coalitieakkoord krijgen zulke projecten voorrang, wat fundamentele veranderingen moeilijk maakt. De coalitie wil elkaar niet laten vallen, waardoor projecten worden doorgedrukt die niet altijd in lijn zijn met wat inwoners willen.”

De programmabegroting wordt a.s. donderdag in de raad besproken. Lees ook het artikel ‘De gemeentefinanciën: hoe zitten die eigenlijk in elkaar?‘