Energie voor Elkaar past zelfde trucs toe in Amersfoort

Zoals Energie voor Elkaar in Ede op een ‘slimme, maar niet heel groene’ manier een strategische monopoliepositie heeft opgebouwd in warmte, gebeurt dat ook in andere gemeenten van Nederland, waaronder Amersfoort.

Voor Ede ben ik hier al enige tijd mee bezig. De artikelen hierover vind je in de rubriek Energietransitie en op de projectwebsite Transparantie voor Elkaar. In samenwerking met journalistiek platform De Stadsbron en Nieuwsplein33 dook ik de afgelopen maanden ook in de Amersfoortse warmtetransitie. Dit leidde tot een miniserie van drie artikelen die deze maand is gepubliceerd.

Hoe het warmtenet in Amersfoort wordt uitgerold is vrijwel identiek aan hoe het in Ede is gegaan. Het Warmtebedrijf Amersfoort is een ‘zusje’ van het Warmtebedrijf Ede en wordt vanuit Energie voor Elkaar aan de Telefoonweg aangestuurd. Je zou kunnen zeggen: de lessen die in Ede zijn geleerd over hoe je met staatssteun een monopolie creëert waar internationale investeerders aan verdienen – worden nu in Amersfoort en ook andere gemeenten in Nederland één op één toegepast.

De vragen stellen die ertoe doen

Amersfoort wil net als Ede aardgasvrij en CO2-neutraal worden. Dat is landelijk beleid. In deze transitie speelt het warmtenet een belangrijke rol. Het Warmtebedrijf Amersfoort rolt dit ‘slimme groene warmtenet’ – net als het Warmtebedrijf Ede in onze eigen gemeente – wijk voor wijk uit en probeert samen met de gemeente zoveel mogelijk inwoners te verleiden om zich aan te sluiten.

Dan is het belangrijk om de vragen te stellen die er toe doen. Zoals: welke belangen spelen hier en hoe slim en groen is het echt? Wordt hier zo niet een warmtemonopolie gecreëerd? Het Warmtebedrijf Amersfoort presenteert zich – net als het Warmtebedrijf Ede – als een lokale speler, maar is in werkelijkheid een wijdvertakte kerstboom aan BV’s die in buitenlandse handen is. Wie hebben er de macht en verdienen aan de energietransitie?

De manier waarop is gelobbyd bij het gemeentebestuur, subsidies zijn binnengehaald, een ‘strategische samenwerking’ is opgezet waarbij de gemeente onvoldoende scherp is op de publieke belangen, en de gebrekkige transparantie van het bedrijf zijn terugkerende thema’s.

In Amersfoort is de politiek scherper op de verbranding van biomassa en worden er ook door meer partijen kritische vragen gesteld. Naar aanleiding van het onderzoeksjournalistieke drieluik eist de politiek nu duidelijkheid van GroenLinks-wethouder Astrid Janssen over de belangen en het ‘groene karakter’ van het warmtebedrijf, zo berichtte Nieuwsplein33 vandaag in een vervolgartikel.