Marc van der Woude
Na de vuurwerkramp in Enschede en de waarschuwingen van de Universiteit Twente, rijst ook in Ede een prangende vraag: hoe veilig zijn de opslaglocaties van vuurwerk binnen onze gemeentegrenzen? En zijn inwoners zich wel bewust van wat er in hun wijk ligt opgeslagen?
Twee weken geleden schreef de Edese Vos over de lessen van de vuurwerkramp in Enschede, die inmiddels 25 jaar geleden plaatsvond. Nog altijd ligt in honderden Nederlandse woonwijken vuurwerk opgeslagen – ook in Ede. Dat vraagt om grondig onderzoek, want de risico’s zijn reëel.
Waar in Ede ligt vuurwerk opgeslagen?
Uit informatie van de brandweer en de omgevingsdienst blijkt dat er in de gemeente Ede momenteel vier locaties zijn waar vuurwerk ligt of legaal mag worden opgeslagen:
- Jaco Vuurwerk (Bospoort, Ede) – Vergund voor opslag tot 40.000 kilo (een derde van wat er in Enschede lag). Dit is de enige locatie in Ede met een provinciale vergunning. Volgens de brandweer ligt hier doorgaans tussen de 3.000 en 4.000 kilo, afhankelijk van het seizoen. Eigenaar Jaco van Seventer zelf schatte in ons gesprek de actuele hoeveelheid op ongeveer 6.000 kilo.
- Xena Vuurwerk (Hoorn, Ede) – Formeel vergund voor opslag tot 10.000 kilo. Volgens een woordvoerder van Xena wordt hier echter geen vuurwerk opgeslagen. Zij geven aan alleen professioneel vuurwerk te gebruiken en daarvoor bunkers in Duitsland te benutten als tijdelijke opslag voorafgaand aan shows. We hebben dit niet kunnen verifiëren; sommige bronnen spreken dit tegen.
- Jongbloed Tweewielers (Dorpsstraat, Lunteren) – Opslag tot 10.000 kilo, met bijbehorend verkooppunt. Opslag vindt alleen plaats rond de jaarwisseling.
- Hol (Dorpsstraat, Harskamp) – Eveneens opslag tot 10.000 kilo, combinatie met verkoop, seizoensgebonden rond december.
Deze opslagen vallen onder het Besluit Activiteiten Leefomgeving (Bal), dat voortbouwt op het Vuurwerkbesluit en stelt aan welke eisen een opslag moet voldoen. De zwaardere vergunning van Jaco Vuurwerk wordt afgegeven en gecontroleerd door de provincie Gelderland. De andere drie vallen onder gemeentelijk toezicht via de omgevingsdienst.
Brandweer blust niet, maar evacueert
Volgens Wim Verboom van de Veiligheidsregio Gelderland-Midden voldoen deze locaties aan de geldende regelgeving. Toch benadrukt hij dat de brandweer in geval van brand vooral defensief optreedt: “Als het niet veilig is, gaan we niet naar binnen. Dan rest alleen nog evacuatie.”
Dit betekent concreet dat als er brand uitbreekt in zo’n vuurwerkopslag, de brandweer niet gaat blussen, maar de wijk evacueert. De opslag van Jaco heeft weliswaar een sprinklersysteem, maar het is volgens deskundigen maar de vraag of dit effectief is. Is er eenmaal ontbranding, dan kan de hele opslag – en daarmee de directe omgeving – de lucht in gaan.
Het maakt niet uit of er op dat moment 40.000 kilo, 6.000 kilo of minder in de opslag ligt. Het onderzoek van dr. Alfred Kappl in 2005 naar de vuurwerkramp in Enschede heeft aangetoond dat vuurwerk in een afgesloten ruimte ‘massa-explosief’ reageert, ongeacht het volume. Ook het rapport van de Universiteit Twente bevestigt dit.
Jaco Vuurwerk: tot 40.000 kilo in woongebied
De opslag van Jaco Vuurwerk ligt midden in de woonwijk Bospoort in Ede. Volgens eigenaar Jaco van Seventer ligt hier naar schatting zo’n 6.000 kilo opgeslagen. Dat wil zeggen: buiten het seizoen. In de aanloop naar de jaarwisseling wordt de maximale capaciteit benut. Maar heel transparant is hij daar niet over.
In drie pogingen van de Edese Vos om met hem in gesprek te gaan en mogelijk een kijkje te nemen in de opslag, krijgen we geen toegang. Tijdens een kort telefonisch gesprek reageert hij defensief: “De vergunning is helemaal in orde. Wat moet ik daar nog aan toevoegen?” Over beveiliging wil hij niets kwijt. “Daar begin ik niet aan. Ik weet niet wat je precies komt zoeken.”
Gevraagd naar de exacte hoeveelheid vuurwerk in zijn opslag geeft hij aan dit niet uit het hoofd te weten en verwijst voor verdere vragen naar de regelgeving op internet: “Google maar op het Vuurwerkbesluit.”
Verdeelde reacties uit de wijk
Een rondvraag in Bospoort levert gemengde reacties op. Een oudere buurtbewoner die achter het pand woont, reageert gelaten: “Ik weet dat hij daar zit, maar ik vertrouw erop dat het veilig is. Het is hier al jaren rustig.”
Een bewoonster die op zo’n 40 à 50 meter van de opslag woont, maakt zich meer ongerust: “Ik heb me daar wel zorgen over gemaakt, ja. Wat als er iets gebeurt? Staat mijn huis er dan nog?”
Een andere buurtbewoner bagatelliseert het gevaar: “Ja, het kan een keer misgaan. Maar ik kan vanavond ook door een vliegtuig geraakt worden. Die man moet ook gewoon zijn brood verdienen. Daar ben ik heel makkelijk in.”
Een vierde bewoner geeft aan dat de brandweer af en toe oefent in de straat: “Maar dat maakt me eerlijk gezegd niet per se gerust. Als het echt misgaat, kun je hier gewoon niet snel weg. En niemand in de buurt weet precies wat er ligt.”
Wettelijk in orde, maatschappelijk niet
Volgens de brandweer is de situatie juridisch helder, maar maatschappelijk wringt het. De regels staan het toe, dus gemeenten of veiligheidsregio’s kunnen weinig doen – tenzij de landelijke wetgeving verandert.
Wat betekent dat voor Ede? De opslag aan de Bospoort blijft dus voorlopig waar hij is: legaal en onder toezicht, maar midden in een woonwijk – met alle zorgen die dat oproept. De vraag is of dat verdedigbaar blijft. En minstens zo relevant: zijn er mogelijkheden om de situatie op termijn te veranderen?
Een kans voor woningbouw
Betrokken Edenaar Rob Hendriksen, eigenaar van een pand in de wijk, pleit al jaren voor transformatie van de oude hallen rond de Bospoort – inclusief die van Jaco Vuurwerk – tot woongebied met 120-150 compacte, betaalbare woningen voor starters en ouderen.
Toen ondernemers enkele jaren terug zelf voorstelden om op hun terrein woningen te realiseren, bleken gemeentelijke eisen dat onmogelijk te maken. Er kwam uiteindelijk een vergunning voor 14 bedrijfsunits op het terrein Bospoort 11B. Die vergunning is inmiddels verleend, maar volgens Hendriksen leeft het idee voor woningbouw nog steeds. “Het is een unieke kans. De gemeente heeft miljoenen in reserve, maar kiest liever voor een wielerronde of prestigeprojecten als de Frisokazerne. Terwijl je hier een hele wijk opknapt én 40 ton vuurwerk uit het woongebied haalt.”
Hij waarschuwt dat het nu of nooit is: “Als die bedrijfsunits er eenmaal staan, is woningbouw voor tientallen jaren uitgesloten.” Hendriksen heeft zijn zorgen gedeeld met raadsfracties, ambtenaren en de wijkvereniging, maar politieke actie blijft uit – ondanks het groeiende besef dat vuurwerkopslag in woonwijken zijn houdbaarheidsdatum voorbij is.
Edese Vos
Wat een ontzettend passieve reacties van de genoemde omwonenden. Tot het raak is, dan is het land te klein. Dan heeft iedereen het fout gedaan en waarom dit, waarom dat. Dat is precies de reden dat je vooraf aan de bel moet trekken en aangeeft wat er fout is aan zo’n munitieopslagplaats in een woonwijk. Ik ben ook omwonende. Blijkbaar is een kans van, ik zeg maar, 0.0001% kans op het ontploffen van een woonwijk aanvaardbaar. Omdat een persoontje z’n geld moet verdienen. Dat zou niet op andere wijze kunnen? Natuurlijk. Weg met dat vuurwerk.
Weten jullie toevallig hoe het zit als een dergelijke opslag zich ook nog eens bevindt binnen zeg meter van een rijksmonument? Dit is bij ons het geval. Ik vind ook dit een zeer onwenselijk iets. Dit soort dingen horen niet in woonwijken. Als het al niet door een provincie beheerd zou moeten worden in speciale opslag.