Hoe komt Ede door het financiële ravijn?

Terwijl de gemeenteraad zich buigt over de begroting voor 2025-2028, vraagt menig inwoner zich af: wat schiet ik hier eigenlijk mee op? Met lastenverhogingen in het vooruitzicht en onduidelijke bezuinigingsplannen, is het voor Edenaren lastig om door het politieke jargon en de vage beloften heen te kijken.

Gisteravond vond de eerste termijn van de bespreking van de Edese programmabegroting plaats. De samenvatting van deze algemene beschouwingen: de gemeente wil alvast maatregelen nemen om financiële klappen te voorkomen in het ‘ravijnjaar’ 2026, maar blijft worstelen met de vraag wie die prijs betaalt.

In vijf punten:

• Hogere lasten voor inwoners en ondernemers.
• Bezuinigingen blijven voorlopig vaag.
• Prestigeprojecten, zoals het zwembad en ARTBASE, liggen onder vuur.
• WMO en jeugdzorg blijven kwetsbaar door tekorten.
• Groeiende kloof tussen de gemeente en inwoners.

Inwoners als pinautomaat

De gemeente wil forse lastenverhogingen doorvoeren om kosten te dekken, met een OZB-stijging van 13,5%, hogere parkeertarieven (+62%), en extra heffingen op afval en forensenbelasting. “We worden allemaal als een pinautomaat gebruikt,” sneerde VVD-fractievoorzitter Bart Omlo, zichtbaar geërgerd. Hij benadrukte dat de voorstellen zonder overleg met de raad of ondernemers tot stand kwamen. “Keihard en ronduit schokkend.”

Ook Sam Elfvering van D66 toonde zich ontevreden: “De broekriem wordt bij Edenaren aangehaald, terwijl de gemeente haar eigen broekriem nog wat losser doet. Waarom wel de lasten verhogen, maar nog geen concrete bezuinigingen doorvoeren?”

Zwembad en ARTBASE: symbolen van luxe

In de begroting staan dure plannen, zoals de bouw van een nieuw zwembad en het ARTBASE-project – een multimediatentoonstelling over Helene Kröller-Müller. GroenLinks en Mens en Milieu Ede beschouwen deze projecten als ‘onnodig duur’ en pleiten voor uitstel of zelfs afstel. “Laten we eerst focussen op basisvoorzieningen zoals veilige fietsroutes en toegankelijke stations,” stelde Ellen Out (GroenLinks). 

BurgerBelangen vroeg zich openlijk af waarom de gemeente kiest voor ‘prestigeprojecten’ nu de financiën onder druk staan. De SGP benadrukte vooral dat de bezuinigingen de sociale basis niet mogen aantasten en dat de lasten eerlijk verdeeld moeten worden.

Sociale zorg: de zwakste schakel

De bezuinigingen in de zorg zijn een rode draad in het debat. ChristenUnie, SGP, en PvdA vrezen dat de tekorten in de jeugdzorg en WMO ervoor zorgen dat kwetsbare inwoners de dupe worden. “We willen dat het college zorgt voor een bestaansminimum voor iedereen,” aldus SGP’er Gerrit Flier. Ruben van Druiten van BurgerBelangen wees op het risico van snelle groei: “Met meer hoogbouw neemt de druk op onze jeugdzorg en andere sociale voorzieningen toe. Dat baart ons zorgen.”

De PvdA drong daarnaast aan op investeringen in geestelijke gezondheidszorg en duurzaamheid. Het CDA voegde daar het belang aan toe van betere integratie van statushouders in de arbeidsmarkt. De gemeente loopt hierbij echter tegen uitdagingen aan, omdat werkzoekenden vaak niet aansluiten op de vraag in de arbeidsmarkt.

Een donkere wolk boven Ede

“Het ravijnjaar hangt als een donkere wolk boven Ede,” verklaarde Flier namens de SGP. De rijksbijdragen nemen fors af, wat betekent dat Ede de komende jaren flink moet bezuinigen om niet in financieel zwaar weer te belanden. Tussen de 20 en 30 miljoen euro zal er gesneden moeten worden.

Veel fracties, zoals de VVD en D66, vragen zich echter af of de bezuinigingen niet al concreter gemaakt moeten worden, in plaats van de lasten voor inwoners en ondernemers te verhogen zonder direct aan te geven wat er daadwerkelijk bespaard zal worden.

Kloof tussen inwoners en gemeente

Naast financiële zorgen kwam ook de communicatie met inwoners en ondernemers ter sprake. FvD-raadslid Wesley Glasmacher bekritiseerde het college omdat er volgens hem nauwelijks inspraakmomenten zijn geweest. “Het blijft top-down beleid,” verklaarde hij. De ChristenUnie spoorde het college verder aan om meer documenten openbaar te maken onder de Wet Open Overheid (Woo) – ondanks enkele technische beperkingen.

De programmabegroting voor 2025-2028 heeft onrust veroorzaakt in de Edese raad. Terwijl het college worstelt met oplopende tekorten en de ambitie om belangrijke voorzieningen te behouden, blijven raadsleden kritisch over de forse lastenverhogingen en de noodzaak van grote uitgaven aan prestigeprojecten. Hoewel enkele partijen de noodzaak van bezuinigingen erkennen, stellen anderen vraagtekens bij de lange-termijnkeuzes en de realiteitszin van de plannen.

Terwijl de gemeenteraad doorgaat met discussies over de begroting – de tweede termijn is op 14 november – heeft de Edese Vos de ontbrekende participatie zelf maar ter hand gepakt. Wij vroegen onze lezers waar volgens hen geld naar toe moet gaan en waar beter op kan worden bezuinigd. Volgende week op de Edese Vos: de uitslag van deze poll.

Wil je mee kunnen stemmen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief van de Edese Vos. Zo blijf je goed op de hoogte en mis je niets.